काठमाडौं : विगत केही वर्षदेखि, वैज्ञानिकहरूले आफ्नो फोकस एक्सोप्लानेट्स तर्फ केन्द्रित गरेका छन्। सूर्यबाहेक अन्य ताराहरूलाई परिक्रमा गर्ने ग्रहहरूलाई एक्सोप्लानेट्स भनिन्छ। वैज्ञानिकहरूले त्यहाँ जीवनको संकेत फेला पार्ने आशामा एक्सोप्लानेट्सको खोजी गरिरहेका छन्।
कयौं मध्ये कुनै एकमा एक्सोप्लानेटमा एलियनको प्रतिनिधित्व पनि हुनसक्दछ। धेरैजसो एक्सोप्लानेट्स ट्रान्जिट विधिबाट पत्ता लागेका छन्। यसमा अप्टिकल टेलिस्कोपले समयसँगै ताराको चमक नाप्छ। यदि ताराको चमक धेरै कम छ भने, यो यसको अगाडिबाट कुनै ग्रह गुज्रिएको संकेत हुन सक्छ।
ट्रान्जिट विधि एक शक्तिशाली टूल हो, तर यसमा केही सीमितताहरू छन्। यसका लागि अप्टिकल टेलिस्कोप चाहिन्छ र ग्रह ताराको नजिकबाट गुज्रनुपर्छ।
तर अब नयाँ विधिले रेडियो टेलिस्कोपको प्रयोग गरेर खगोलविद्हरूलाई एक्सोप्लानेट्स पत्ता लगाउन पनि मद्दत गर्न सक्छ।
साइन्सअलर्टको एक रिपोर्टअनुसार रेडियो वेभ लेन्थमा आधारित भएर एक्सोप्लानेट्स अवलोकन गर्न सजिलो छैन। धेरैजसो ग्रहहरूले धेरै रेडियो प्रकाश उत्सर्जन गर्दैनन् र ताराहरूले यस्तो गर्छन्। यद्यपि, ताराहरूबाट निस्कने ज्वालाहरूको कारणले रेडियो प्रकाशमा पनि भिन्नता हुन सक्छ।
तर बृहस्पति जस्ता ठूला ग्यासबाट बनेका ग्रहहरू ‘रेडियो ब्राइट’ हुन सक्छन्। यो तिनीहरूको बलियो चुम्बकीय क्षेत्रको कारणले हो। बृहस्पतिको रेडियो लाइट यति उज्यालो छ कि तपाईं यसलाई घरमा हुने रेडियो टेलिस्कोपबाट नै पहिचान गर्न सक्नुहुन्छ।
खगोलविद्हरूले धेरै अन्य ग्रहहरूबाट रेडियो संकेतहरू पत्ता लगाएका छन्। अध्ययनको क्रममा, टोलीले त्यस्ता संकेतहरू कसरी हुन सक्छ भनेर बुझ्न प्रयास गर्यो। उनीहरुले आफ्नो मोडेल म्याग्नेटोहाइड्रोडायनामिक्स (एमएचडी) मा आधारित गरे। यसले चुम्बकीय क्षेत्रहरू र आयनीकृत ग्यासहरू कसरी अन्तरक्रिया गर्छ भनेर वर्णन गर्दछ। वैज्ञानिकहरूले आफ्नो अध्ययनलाई एचडी १८९७३३ को रूपमा पहिचान गरिएको ग्रह प्रणालीमा लागू गरे। कसरी ताराको हावाले ग्रहको चुम्बकीय क्षेत्रसँग अन्तरक्रिया गर्छ भनेर तिनीहरूले सिमुलेट गरे।
वैज्ञानिकहरूले धेरै रोचक कुराहरू थाहा पाएका छन्। तिनीहरूले पत्ता लगाएअनुसार रेडियो अवलोकनहरूले आफ्नो ताराको अगाडिबाट गुज्रिरहेको ग्रहको ट्रान्जिट पत्ता लगाउन सक्छ। यद्यपि, त्यस्ता संकेतहरू धेरै कमजोर हुनेछन् र तिनीहरूलाई क्याप्चर गर्न नयाँ पुस्ताको रेडियो टेलिस्कोप चाहिन्छ।
तर यदि हामीले तिनीहरूलाई पत्ता लगायौं भने, ग्रहको रेडियो संकेतहरूले हामीलाई प्रणालीमा कम्तिमा एउटा ग्रहको सही परिक्रमा मापन दिनेछ। यसले एक्सोप्लानेट्सको संरचना र भित्री भाग बुझ्न मद्दत गर्नेछ।
तपाइँको प्रतिक्रीया